بیمه باربری نوعی بیمه حمل و نقل کالا (از طریق زمینی، هوایی و دریایی) می‌باشد که به موجب آن یک طرف بیمه‌گر تعهد می‌نماید در ازای پرداخت وجوهی که از طرف دیگر (بیمه‌گذار) دریافت می‌کند در صورت بروز حادثه در جریان حمل کالا از نقطه‌ای به نقطه دیگر، خسارت وارده را طبق شرایط و مندرجات بیمه نامه جبران نموده و یا وجه معینی را بپردازد.
طبقه بندی بیمه های باربری : بیمه باربری را به سه طریق می توان تقسیم بندی کرد : الف ـ تقسیم بندی بر اساس طریقه حمل بیمه باربری در این نوع تقسیم بندی شامل انواع حمل و نقل زمینی ، حمل و نقل دریائی و حمل و نقل هوائی می باشد . البته در بعضی از حملها از دو یا سه روش حمل برای ارسال محموله ها استفاده می نمایند که به آنها حمل مرکب می گویند .
1ـ بیمه حمل و نقل دریائی : این نوع بیمه حمل و نقل یا باربری با دو روش عرضه می گردد که عبارتند : بیمه نامه با شرایط از بین رفتن تمامی کالا (TOTAL LOSS) و بیمه نامه با شرایط خسارت همگانی (GENERAL AVEREGE) . بر اساس شرایط TOTAL LOSS (از بین رفتن تمامی کالا) بیمه گر زمانی اقدام به جبران خسارت بیمه گزار می کند که تمامی کالا و محموله در جریان حمل و نقل دراثر آتشسوزی ، غرق شناور و یا حوادث دریائی در یک مرحله از بین رفته باشد . به همین دلیل اگر بخش عمده کالا از بین رفته و صرفاً اندکی از آن باقی بماند . بیمه گر تعهدی درجبران خسارت کالا نخواهد داشت . خسارت همگانی یا GENERAL AVEREG به خسارتی گفته می شود که ناخدای کشتی طبق اختیاراتی که به او تفویض شده است به منظور نجات کالا و کشتی و یا هر دوی آنها قسمتی از کالا و یا ابزار واردات و متعلقات کشتی را به دریا می ریزد . در این حالت خسارات وارده نه تنها بر عهده صاحبان کالائی است که کالایشان به دریا ریخته شده و یا مالک کشتی است ، بلکه خسارت بین کلیه افرادی که به نحوی در آن سفر دریائی ذینفع هستند ، تقسیم می شود و هریک باید به تناسب ارزش کالا و یا کشتی ، خود سهمی از خسارت را پرداخت نمایند مصادیق این نوع خسارت عبارتست از خسارت مستقیم ـ تغذیه ـ ناشی از زیان همگانی .
ـ سهم هزینه ها و تعهدات ایجاد شده ناشی از خسارت همگانی .
ـ هزینه های نجات کالا .
ـ هزینه های خاص ، از قبیل هزینه های بارگیری ، تخلیه ، انبارداری و حمل مجدد کالای مورد بیمه از بندر پناه به مقصد .
ـ پرداخت خسارات جزء زیان اختصاصی بدون کسر فرانشیز .
ـ پرداخت خسارات خطرات اضافی دیگر از قبیل دزدی ، دله دزدی ، ریزش و سرخالی شدن مایعات ، له شدن ، شکست ، خم شدن ، خراش برداشتن ، لک شدن و خسارات ناشی از رطوبت ، حرارت و مجاورت با کالای دیگر بو گرفتن و آلوده شدن .
بطور خلاصه می توان نتیجه گرفت که خسارت مستقیم همگانی شامل پرداخت هزینه ها و فدا کردن کالا به شرح زیر خواهد بود .
ـ خساراتی که به ماشین آلات و یا قطعات مکانیکی برای نجات عمومی و بر اثر فدا کردن به کشتی ایجاد شده باشد .
ـ سبک کردن کالای رو و زیر عرشه کشتی به منظور نجات کشتی و کالا .
ـ خسارات ناشی از کاربرد وسائل آتش نشانی از قبیل آب و پودر کف .
ـ تخلیه و بارگیری کالای مورد بیمه در بند پناه و یا درمواقعی که کشتی به گل نشسته است .
ـ هزینه هائی که برای شناور ساختن کشتی به گل نشسته صرف شده است .
ـ هزینه هائی که برای ورود کشتی به بندر پناه برای انجام تعمیرات مورد نیاز پرداخت می شود .
ـ هزینه های تخلیه و بارگیری در بندر پناه .
ـ هزینه نجات : هزینه های نجات هزینه هائی است که به منظور نجات کشتی و محمولات آن از حادثه ، در حالیکه خطر و عواقب ناشی از آن منافع موجود در آن سفر دریائی را مورد تهدید قرارداده است به مصرف می رسد و معمولاً به حساب زیان همگانی منظور خواهد شد چنانچه مالکین کشتی و یا صاحبان کالا از پرداخت هزینه های نجات ، معمولاً دادگاه و یا داوران منتخب با در نظر گرفتن دشواری عملیات نجات را تعیین می کند .
عوامل زیر از جمله مسائلی است که در تعیین هزینه نجات نقش عمده و اساسی دارد .
ـ تعداد افرادی که کار نجات را انجام داده اند .
ـ انرژی و مهارتهایی که در نجات کشتی و کالا مورد استفاده قرار گرفته است . ارزش دستگاه ها و تجهیزاتی که برای نجات کشتی و کالای آن مورد استفاده قرار گرفته و میزان خطری که این دستگاه ها درمعرض آن قرار داشته است .
ـ ارزش کالای نجات داده شده توسط گروه نجات ارزش کالا ، کشتی ، سوخت کرایه .
ـ ارزیابی خطری که نجات دهندگان ، کالا و کشتی را از آن نجات داده اند .
2ـ بیمه حمل و نقل زمینی : صاحبان کالا برای حفظ سرمایه های خود باید آنها را در زمان حمل و جابجائی درخشکی تحت پوشش بیمه باربری قراردهند بیمه حمل و نقل کالا در خشکی مکمل بیمه نامه حمل دریائی است که معمولاً همان پوشش های خطرات متعددی را بدنبال دارد که مهمترین آنها خسارات ناشی از حادثه وسیله نقلیه «آتشسوزی ، سرقت ، تصادف و چپ کردن» و شکستگی ، زنگ زدگی ، سرقت و عدم تحویل کالا است که باید بر اثر حادثه وسیله نقلیه بوجود آمده باشد ، معمولاً اعتبار بیمه نامه های حمل و نقل زمینی از زمان تحویل کالای مورد بیمه در مقصد مندرج در بیمه نامه خاتمه می یابد . در بیمه حمل و نقل زمینی ، پوشش بیمه گر شامل موارد زیر خواهد بود .
ـ در صورتی که مورد بیمه «کالا» در اثر بروز حوادث مشمول بیمه آسیب دیده ونیاز به تعمیر و یا تعویض بعضی از قسمتهای خسارت دیده را داشته باشد در این حالت بیمه گر ملزم به پرداخت اینگونه هزینه ها می باشد ، مشروط بر اینکه مجموع هزینه های انجام شده از سرمایه بیمه ای تجاوز ننماید .
ـ کمبود کالا بیمه نیست ، مگر اینکه مستقیماً بر اثر حوادث مشمول بیمه ایجاد شده باشد .
ـ در صورتی که کالا بصورت جفت و یا دست ، بیمه شده باشد ، مسئولیت بیمه گر بیش از قیمت قسمت خسارت دیده به تناسب مبلغ بیمه شده نخواهد بود .
ـ چنانچه کالای مورد بیمه درجریان حمل آسیب ببیند و بخشی از آن شکسته شود ، بیمه گزار می تواند قسمتهای آسیب دیده را جدا کرده و قسمتهای سالم را مورد استفاده قرار دهد و خسارت خود را به همان نسبت دریافت دارد . در بیمه های حمل و نقل زمینی خطرات زیر تحت پوشش بیمه ای قرار ندارند و جزء استثنائات بیمه نامه می باشد .
ـ ضبط وتوقیف کالائی که معاملات آن قاچاق محسوب میشود .
ـ خسارات ناشی از عیب ذاتی کالا ، مانند تبخیر شدن ، موش خوردگی ، کرم زدگی ، اثرات سرما و گرما و عیب بسته بندی نامناسب .
ـ تأخیر در تحویل و ارسال کالای مورد بیمه و تغییرات نرخ ناشی از عوامل اقتصادی . ـ خطرات بارگیری و تخلیه کالائی که هربسته و یا واحد آن بیشتر از دو تن وزن داشته باشد .
ـ خسارات لب بریدگی ، خراشیدگی و فرورفتگی .
ـ خسارات ناشی از اکسیداسیون ، رنگ پریدگی ، زنگ زدگی و رنگ خوردگی .
ـ خسارات مستقیم و غیر مستقیم ناشی از اشعه رادیو اکتیویته ، سوختهای هسته ای و اشعه یون زا .
ـ خسارات ناشی از خطرات طبیعی از قبیل آتشفشان ، زلزله ، سیل ، طوفان و صاعقه .
ـ خسارات ناشی از حمل کالا دروسیله نقلیه روباز .
3ـ بیمه حمل و نقل هوائی : با گسترش ظرفیت بازار از طریق بیمه های گروهی و با توجه به پیشرفت سریع صنایع هواپیماسازی و بخصوص هوانوردی تجاری تلاشهای گسترده ایی جهت بهبود و اصلاح بیمه نامه ها برای تأمین پوشش لازم جهت انواع گوناگون ریسکهای مورد نیاز دربازار بعمل آمده است . در همین راستا گروه بیمه هوایی انگلیس BIAG بیمه نامه جامعی برای پوشش بیمه بدنه ، مسئولیت حقوقی در قبال اشخاص ثالث و مسافران به بازار ارائه نموده است . بیمه نامه فقدان مجوز LOSS OF LICENCE این بیمه نامه حمایت لازم را از خلبان و دریانوردانی که بر اثر لغو یا تعلیق مجوزشان به دلایل بهداشتی دچار زیان مالی می شود ، تأمین می کند . بیمه نامه مسئولیت درقبال تولیدات این بیمه نامه پوشش لازم را برای مسئولیت تولیدکنندگان در قبال آسیب جسمی یا صدمه به اموال ، اشخاص ثالث درحوادث ناشی از اشکالات وعیوب تولید ارائه می دهد .
اهداف بیمه نامه بیمه نامه باربری
زیان های مالی کالاهای تجاری را در صورت تحقق خطرات مرتبط حمل و نقل ( دریایی، هوایی، زمینی ) مورد پوشش قرار می‌دهد و هدف از آن حفظ منافع صاحبان کالا، تجار، وارد کنندگان و در نهایت حفظ منافع ملی است. وسیله حمل وسیله حمل از موارد بسیار مهم در بیمه‌های باربری است که معمولاً به کشتی، هواپیما، کامیون، قطار و .... یا ترکیبی از آنها اطلاق می شود .
مورد بیمه کالایی است که مشخصات دقیق آن از نظر وزن، تعداد، کیفیت، ماهیت، و ... با استفاده از اطلاعات مندرج در پروفر‌ما در بیمه‌نامه درج میشود بیمه باربری به عنوان یکی از قدیمی ترین رشته های بیمه ای شناخته می شود و از زمانی که تجارت و بازرگانی گسترش جهانی یافت نیاز به آن بیشتر احساس گردید.اگر چه امروزه با پیشرفت سیستم های حمل ونقل در جوامع بشری از شدت برخی ریسک های حمل ونقل کاسته شده است اما با توجه به افزایش حجم محمولات و ازدیاد سرعت وسایل نقلیه, کالاهای مورد حمل ونقل نیز در معرض تهدید ریسک های جدی تری قرار گرفته اند. در واقع بیمه باربری پوششی است برای جبران خسارتها و زیانهای وارد به محمولات از مبداء بارگیری تا مقصد نهایی برای محصولات کارخانه‌های تولیدی، کالاهای مصرفی, مواد اولیه، انواع مصنوعات و ماشین‌آلات که در جریان حمل و نقل, بارگیری و تخلیه به آنها صدمه وارد می شود. در این راستا شرکت بیمه پاسارگاد کلیه کالاهایی که به مقصد کشور وارد و یا به کشورهای دیگر صادر می‌گردند و یا در محدوده داخلی کشور، از شهری به شهر دیگر جابجا و یا از کارخانه به انبار حمل می‌شوند را تحت پوشش بیمه باربری قرارمی دهد. انواع بیمه حمل و نقل کالا شامل حمل و نقل داخلی, صادراتی, وارداتی و ترانزیت که به صورت زمینی، دریائی، هوائی و یا ترکیبی از آن ها با حداقل نرخ ممکن, تحت کلوزهای مختلف و برای پوششهای متفاوت توسط این شرکت ارائه میشود.
• بیمه حمل و نقل داخلی: این بیمه نامه محموله هایی که مبداء و مقصد و مسیر حمل آنها در محدوده جغرافیائی ایران قرارداردرا شامل می شود و خطرات ناشی از آتش سوزی، انفجار، تصادف، واژگونی، پرت شدن از روی وسیله نقلیه، سرقت کلی محموله، خسارتهای ناشی از تخلیه و بارگیری، آبدیدگی، برخورد جسم خارجی به محموله را تحت پوشش قرار می دهد.
• بیمه حمل و نقل بین المللی: این بیمه نامه محموله های وارداتی، صادراتی و ترانزیتی را براساس شرایط استاندارد انستیتوی بیمه گران لندن شروط A- B- C یا Total Loss تحت پوشش قرار می دهد.